ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္တတ္ေသာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ

Gestational Diabetes

ကိုယ္၀န္ မေဆာင္ခင္ႏွင့္ ကေလး ေမြးၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေရာဂါကို မေတြ႔ရပဲ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ခ်ိန္၌သာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို စမ္းသပ္ ေတြ႔ရွိရသည့္ ဆီးခ်ိဳ အမ်ိဳးအစားကို Gestational Diabetes (GD) ဟု ေခၚပါသည္။ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါတြင္ ေသြးထဲ သၾကားဓါတ္ မ်ားျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ လကၡဏာ တခ်ိဳ႔သည္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခံစားရေသာ ပံုမွန္ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ လြန္စြာ ဆင္တူ ေသာေၾကာင့္ အတိအက် စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမႈ မျပဳလုပ္ပါက ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရွိမရွိ သိရန္ မလြယ္ကူေပ။ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးျခင္း မျပဳလုပ္ မိသျဖင့္ ဆီးခ်ိဳ ရွိေၾကာင္းကို မသိလိုက္ရပဲ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ သက္တမ္းကို ျဖတ္သန္းခဲ့ေသာ္ ကေလးႏွင့္ မိခင္အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရရွည္ ဆီးခ်ိဳ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္လာ ႏိုင္ေပသည္္။

ဆီးခ်ိဳႏွင့္ ပံုမွန္ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခံစား ရသည့္ လကၡဏာ တခ်ိဳ႔ ဆင္တူ ေသာ္လည္း ျဖစ္ရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမွာ လံုး၀ ျခားနားၿပီး ကုသမႈ မွာလည္း လံုး၀ မတူ သည္ကို ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း နားလည္ ထားသင့္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ ဆီးခ်ဳိ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိသည္ဟု သတ္မွတ္ ခံရႏိုင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း ဆီးခ်ိဳ ရွိမရွိကို မျဖစ္မေန စမ္းသပ္ စစ္ေဆးသင့္ၿပီး ေရာဂါ ရွိေၾကာင္း စမ္းသပ္ ေတြ႔ရွိပါက သင့္ေတာ္ေသာ ကာကြယ္ ကုသမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ သင့္ပါသည္။

Diabetes ဆီးခ်ိဳေရာဂါ

ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္ ပန္ကရိယမွ ထုတ္လုပ္ေသာ အင္ဆူလင္ ေဟာ္မုန္းကို ဆဲလ္မွ ရရွိမႈမညီမွ်ျခင္း သို႔မဟုတ္ ထိေရာက္စြာ အသံုး မျပဳႏိုင္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ေသြးထဲ၌ သၾကားဓါတ္ လြန္ကဲျခင္း ( Hyperglycaemia) ျဖစ္သည္ဟု ယခင္ တင္ျပခဲ့ေသာ Diabetes Mellitus ႏွင့္ အင္ဆူလင္ ေဟာ္မုန္း ဆက္ႏြယ္မႈႏွင့္ Diabetes Management and Complications ႏွစ္ခုတြင္ ေဖၚျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ အေၾကာင္းကို လံုး၀ ေလ့လာထားျခင္း မရွိ ေသးသည့္ စာဖတ္သူမ်ား အေနျဖင့္္ အရင္ Post ႏွစ္ခုကို ဖတ္ၿပီးမွ ယခုု တင္ျပမည့္ Gestational Diabetes ကို ဆက္ ဖတ္သင့္ပါသည္။ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါတြင္ Type 1 ႏွင့္ Type 2 ႏွစ္မ်ိဳးရွိရာ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ခ်ိန္ ၌ ျဖစ္ေသာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္ အမ်ားအားျဖင့္ အ၀လြန္ျခင္းႏွင့္ တြဲေလ့ရွိသည့္ Type 2 မွာ ၉၈% ျဖစ္ၿပီး Type 1 မွာ ၂% ျဖစ္ပါသည္။

Risk Factors of Gestational Diabetes ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ အခ်က္မ်ား

က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ စနစ္တက် သုေတသနျပဳ မွတ္တမ္း တင္ထားသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား၏ လက္ရွိ စာရင္းဇယားမ်ား အရ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ခ်ိန္၌ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိသည္ဟု သတ္မွတ္ ထားျခင္း ခံထားရသည့္ အမ်ိဳးသမီး အေတာ္ မ်ားမ်ားတြင္ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ လကၡဏာကို စမ္းသပ္ ေတြ႔ရွိ ေနရသည့္ႏႈန္းမွာ ယခင္ကထက္ ပိုမို မ်ားျပားလ်က္ ရွိပါသည္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္၌ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အေျခအေန တခ်ဳိ႕မွာ ...

(၁) အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္မွ ကေလးယူျခင္း၊
(၂) မိသားစုအတြင္း၌ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိျခင္း၊
(၃) သေႏၶသား ပံုမွန္ထက္ ႀကီးထြားသည့္ ကေလးကို ယခင္ကိုယ္၀န္မ်ား၌ ေမြးဖူးျခင္း၊
(၄) ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ အ၀လြန္ျခင္း (BMI >27 in Asian & BMI >30 in Caucasian and others)


စသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။

ထို႔အျပင္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံတြင္ ေနာက္ဆံုး ေလ့လာ ေတြ႔ရွိ ထားခ်က္အရ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီး ၁၀-၁၅% မွာ Gestational Diabetes ကို စမ္းသပ္ ေတြ႔ရွိရၿပီး အာရွ၊ အိႏၵိယ၊ ပစိဖိတ္ကၽြန္းႏွင့္ ၾသစေၾတးလ်ား ဌာေနတိုင္းရင္းသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ဥေရာပ လူျဖဴမ်ိဳးႏြယ္ ေကာ့ေကးရွန္ မ်ားထက္ ေရာဂါ ရရွိသည့္ ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုမ်ားသည္ဟု သိရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အထက္ပါ ေလ့လာ ထားခ်က္အရ အာရွႏြယ္ ျမန္မာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သည္လည္း ကိုယ္၀န္ ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားသည့္ စာရင္းထဲပါေနသျဖင့္ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္စဥ္ အထက္ေဖၚျပပါ အေျခအေနထဲမွ အနည္းဆံုး တခုႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ေနပါက ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရွိမရွိကို မိသားစု ဆရာ၀န္ႏွင့္ တိုင္ပင္၍ မျဖစ္မေန စစ္ေဆး သင့္ပါသည္။ Type 1 ျဖစ္ပြားႏႈန္း နည္းေသာ္လည္း လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္သည့္ အေျခအေန မဟုတ္သျဖင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ပိန္လြန္းေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အားလည္း Type 1 ဆီးခ်ိဳ ရွိမရွိ စစ္ေဆး သင့္ပါသည္။

Gestation ကိုယ္၀န္ေဆာင္ျခင္း

ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ျခင္းသည္ မမ်ိဳးဥႏွင့္ ဖိုသုတ္ေကာင္တို႔ ေပါင္းစပ္ျခင္းျဖင့္ Zygote ေခၚသေႏၶ သားေလာင္းကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး မိခင္၏ သားအိမ္၌ သေႏၶသား ႀကီးထြားေစသည့္ ကိုးလေက်ာ္ ကာလ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုကာလ၌ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းရွိ ေဟာ္မုန္းအေျပာင္းအလဲႏွင့္ သေႏၶသားႀကီးထြားမႈတို႔ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ အဂၤါအဖြဲ႔စည္း အသီးသီးရွိ အလုပ္လုပ္မႈစနစ္ တခ်ိဳ႔ကို ေျပာင္းလဲေစၿပီး ပံုမွန္မဟုတ္သည့္ လကၡဏာ မ်ားကို ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခံစား ရေလ့ရွိပါသည္။ အစာေျခအဂၤါအဖြဲ႔အစည္း (GIT) တြင္ gonadal ေဟာ္မုန္း ျမင့္တက္ျခင္း ေၾကာင့္ အစာေျခမႈ စနစ္ကို ထိခိုက္ၿပီး ေခါင္းမူးျခင္း၊ ပ်ိဳ႔အန္ျခင္း၊ စိတ္ မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္ျခင္း ကို ျဖစ္ေစပါသည္။ ဆီးစြန္႔ အဂၤါ အဖြဲ႔အစည္းတြင္ သားအိမ္မွ ဆီးအိတ္အား ဖိထားေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္၏ အရည္ စစ္ထုတ္ႏႈန္း (Glomerular filtration rate) ျမင့္မား လာျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ဆီးမ်ားမ်ား သြားျခင္းႏွင့္ မၾကာခဏ သြားျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ အသက္ရွဴ အဂၤါ အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ေလထဲမွ ေအာက္စီဂ်င္ကို အလ်င္မီေအာင္ ရွဴရႈိက္ရေသာေၾကာင့္ အသက္ရွဴႏႈန္း ျမန္လာျပီး အဆုပ္၏ ပံုမွန္ ေလ၀င္ေလထြက္ႏိုင္သည့္ အက်ယ္အ၀န္း (Tidal Volume) မ်ား လာကာ ခၽြဲသလိပ္မ်ား အထြက္မ်ား လာသည္။

ႏွလံုးေသြးေၾကာ အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ေသြးအထုတည္ မ်ားလာျခင္းႏွင့္ ႏွလံုးမွ ေသြးလႊတ္ေၾကာသို႔ ထုတ္သည့္အား (Cardiac Output) မ်ားျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ေသြးဖိအား မ်ားလာေစၿပီး ႏွလံုးသို႔ ျပန္လာေသာ ေသြးျပန္ေၾကာ၏ ေသြးစီးမႈ ေႏွးေကြး လာေသာေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ ေအာက္ပိုင္း အထူးသျဖင့္ ေျခသားလံုး တ၀ိုက္တြင္ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား ထံုးၿပီး ေသြးျပန္ေၾကာ ပိတ္ဆို႔ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ကိုယ္၀န္ ေဆာင္စဥ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ခံစားရသည့္ လကၡဏာတခ်ိဳ႔သည္္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါတြင္လည္း ေတြ႔ရၿပးီ မူးေ၀ျခင္း ပ်ိဳ႔အန္ျခင္း၊ ဆီး မၾကာခဏ သြားျခင္းႏွင့္ ေသြးဖိအား မ်ားျခင္း စသည့္ လကၡဏာ မ်ားသည္ သာမာန္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ်ားအတြက္ ပံုမွန္ျဖစ္၍ စိုးရိမ္ ဖြယ္ရာ မရွိေသာ္လည္း အကယ္၍ ဆီးခ်ိဳ (Gestational Diabetes) ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါက အထူးစိုးရိမ္ရၿပီး ေသြးထဲရွိ သၾကားဓါတ္ကို ပံုမွန္ ျဖစ္ေအာင္ ခ်က္ခ်င္း ထိန္းညွိေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။

Complications of Gestational Diabetes ျဖစ္လာႏိုင္မည့့္ ျပႆနာမ်ား

ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ိဳ ရရွိထားပါက ကေလးႏွင့္ မိခင္ ႏွစ္ဦးစလံုး အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား ရွိသျဖင့္ ျပႆနာကို မႀကီးထြား လာေစရန္ ကာကြယ္ ကုသရေပမည္။ သာမာန္အားျဖင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ိဳ ရရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ တႏွစ္မွ ၁၀ ႏွစ္ အတြင္းတြင္ Type 2 နာတာရွည္ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါကို ရရွိ သြားႏိုင္ပါသည္။ ေရတို ကာလတြင္လည္း ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ေသြးထဲ သၾကားဓါတ္ကို ေကာင္းစြာ မထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္ပါက ေမြးဖြားသည့္ အခ်ိန္တြင္ ကေလး ခႏၶာကိုယ္ ႀကီးမားျခင္း။ ကေလးေသႏႈန္းႏွင့္ ပံုမွန္ မဟုတ္ပဲ ေမြးဖြားရသည့္ႏႈန္း တက္လာျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားကို ရင္ဆိုင္ ရႏိုင္ပါသည္။ ေရရွည္ တြင္လည္း ေမြးဖြားလာေသာ ကေလးအား သတိႀကီးစြာ မေစာင့္ေရွာက္ပါက ကေလးဘ၀ တေလွ်ာက္တြင္ အ၀လြန္၍ ၁၀ ေက်ာ္သက္ အရြယ္တြင္ ကေလးမွာ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရရွိႏိုင္ပါသည္။ မိခင္ အတြက္လည္း ကေလးေမြးၿပီး ႏွစ္အနည္းငယ္ အတြင္း နာတာရွည္ ဆီးခ်ိဳရရွိႏိုင္ပါသည္။ အကယ္၍ ဆီးခ်ဳိကို ေကာင္းစြာ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ၿပီး ကေလးေမြးၿပီး ကာလတြင္လည္း ဘ၀ လူေနမႈပံုစံ ေျပာင္းကာ အာဟာရ၊ ေလ့က်င့္ခန္းႏွင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းႏိုင္ပါက မိခင္တြင္ ေရာဂါရရွိျခင္းမွ ၅၈% ေလွ်ာ့သြား ႏိုင္ပါသည္္။

Diet and Exercise အဟာရႏွင့္ ေလ့က်င့္ခန္း

ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္သည္ အစာအဟာရ လံုေလာက္စြာ စားသံုးရန္လိုပါသည္။ Glycaemic ေလွ်ာ့နည္းသည့္ ကာဗြန္ ဟိုက္ဒရိတ္ (ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အစားအစာတြင္ ၾကည့္ပါ) ကို အကန္႔အသတ္ျဖင့္ မနက္၊ ေန႔လည္၊ ညေနစာအျပင္ အစာစားသည့္ အႀကိမ္တိုင္းတြင္ အနည္းငယ္စီ ပါ၀င္ေအာင္ ထည့္စားရန္ လိုပါသည္။ အင္ဆူလင္ ထိုးေဆး အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္မႈ ေလွ်ာ့နည္းေစရန္ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ စားသံုးသည့္ ပမာဏကို ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ လိုအပ္သည့္ စုစုေပါင္း ကယ္လိုရီ၏ ၄၀% အထိသာ ကန္႔သတ္ စားသံုးသင့္သည္။ မနက္ပိုင္းတြင္ အင္ဆူလင္ ခံႏိုင္ရည္ရွိမႈ ပိုမ်ား ေသာေၾကာင့္ မနက္စာတြင္ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ကို အနည္းငယ္သာ စားသံုးသင့္ပါသည္။ ေသြးထဲ သၾကားဓါတ္ ျမင့္တက္လာမႈကို ေလွ်ာ့နည္း ေစရန္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္၌ တေန႔ လွ်င္ မိႏွစ္ ၃၀ ခန္႔ ေန႔စဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းကဲ့သို႔ သင့္တင့္သည့္ ေလ့က်င့္ခန္း တခုခုကို ပံုမွန္ ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။

Follow up Programmes ေနာက္ဆက္တြဲ လုပ္ေဆာင္ရန္လိုသည့့္ အစီစဥ္မ်ား

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္ ဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ကေလးေမြးၿပီး ၂-၄ လအတြင္း Glucose Tolerance Test ဟု ေခၚေသာ ဆီးခ်ဳိ စစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္ သင့္ပါသည္။ ဆီးခ်ိဳ မေတြ႔ရွိပါက ဆက္လက္၍ ႏွစ္စဥ္ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္ႏွစ္ တႀကိမ္ အျမဲ စစ္ေဆး သင့္ပါသည္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဆီးခ်ိဳရရွိဖူးသည့္ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း သက္ဆိုင္သည့္ က်န္းမာေရး ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ ညွိႏိႈင္းကာ ဘ၀လူေနမႈ ပံုစံကို ေျပာင္း၍ အာဟာရ၊ ေလ့က်င့္ခန္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းခ်ုဳပ္ျခင္းႏွင့္ သေႏၶတားဆီးေရး (သို႔) စနစ္တက် သေႏၶယူျခင္း မိသားစု စီမံကိန္းတို႔ကို တတ္ကၽြမ္း နားလည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ စီစဥ္ၿပီး လိုက္နာေဆာင္ရြက္ သြားရမည္။

မူရင္းေဆာင္းပါးကို ဒီေနရာမွာ ဖတ္ပါ